مهدویت
 |
 | ||
|
| ||
| ||||||||||||||||||||
| Powered by MIC |
پوشش بانوان از نگاه اسلام
ط. نکویی ریزی
مسئله پوشش زن در خلقت او جایگاه عظیم و بلندى دارد و در شرایع آسمانى به عنوان یک اصل مطرح بوده است، اسلام نیز در موضوع پوشش زن، صلاح و خیر جامعه را در نظر گرفته، حجاب را لازم شمرده است تا عفت بیرونى زن با عفت درونى او هماهنگ گردد و بنیان خانواده مستحکم گردد.
الزام پوشش اسلامى براى زن براى حفظ عفت اوست، نه زنجیر اسارتى بر دست و پاى او، و نه سدى در برابر تکامل فکرى و علمى و هنرى زن، بلکه وسیلهاى است براى تعالى روح و ایفاى مسئولیتهاى فردى و اجتماعى او.
قوانین الهى، قوانینى است از بهترین آفریدگار(1)، براى بهترین آفریده(2)، با بهترین قانون،(3) این قوانین با احاطه کامل بر ابعاد وجودى انسان و ارزیابى همه جانبه و همسو با سیر تکامل هستى وضع مىگردد و سعادت انسان را تأمین مىنماید. مسلماًپیروى از قوانین الهى فواید بىشمارى را براى جامعه به ارمغان خواهد آورد و نادیده گرفتن هر یک از آنها زیانهاى بىشمارى را به دنبال خواهد داشت، یکى از این قوانین قانون حجاب است که از احکام ضرورى اسلام مىباشد و فقهاى شیعه منکر آن را محکوم به کفر دانستهاند.
با وجود اهمیت فراوان حجاب در اسلام، امروزه شاهد کمتوجهى جمعى از دختران و زنان جامعه اسلامى به این فریضه هستیم. پژوهش حاضر درصدد آن است که روشهاى پیشگیرى و درمان این پدیده را بررسى کند و از آنجا که آشنایى با آثار و عوامل بدحجابى زمینه را براى مقابله دقیقتر با آن فراهم مىکند، آثار گوناگون و عوامل و ریشههاى آن نیز مورد توجه قرار گرفته است.
واژهشناسى حجاب
براى پوشش بانوان از واژههاى گوناگونى چون حجاب، جلباب و خمار استفاده مىشود که بازشناسى آنها کمک شایانى به مفهوم دقیق پوشش اسلامى مىکند، از این رو ابتدا به بررسى واژهها مىپردازیم.
حجاب
حجاب در لغت به معنى پوشش، پنهان کردن، مانعى که از داخل شدن جلوگیرى مىکند،(4) پرده، در پرده کردن، پوشانیدن و نگهداشتن از بیرون آمدن استعمال شده است.(5)
در کلمات فقها، از قدیمىترین ایام تاکنون در مورد پوشش زنان، معمولاً کلمه ستر به کار رفته است، در روایات اسلامى نیز همین تعبیر یا شبیه آن وارد شده است، به کار رفتن حجاب در پوشش زنان، اصطلاحى است که بیشتر در عصر ما پیدا شده است (6)
جلباب
جلباب که جمع آن جلابیب است در تعیین حدود حجاب نقش مهمى دارد و بازشناسى دقیق آن در شناخت محدوده پوشش تأثیر فراوانى خواهد داشت. در معنى جلباب اختلاف است، در قاموس قرآن مىنویسد جلباب، پیراهن و لباس گشاد و کوچکتر از ملحفه یا چیزى مثل ملحفه که زن لباسهاى خود را با آن مىپوشاند(7)، راغب اصفهانى آن را پیراهن و روسرى گفته است(8)، یا روسرى که زن وقت خروج از منزل سرو صورتش را با آن مىپوشاند، به طور کلى جلباب لباسى است از چارقد بزرگتر و از قبا کوچکتر، لباس بالایى و چادر مانند که زن به وسیله آن سرو سینه خود را مىپوشاند(9).
خمار
خمار که جمع آن خمر است به معناى پوشش مىباشد (10)، اصل خمر به معنى ستر و پوشاندن است، راغب اصفهانى مىنویسد خمر به معنى پوشاندن شىء به آنچه چیزى را مىپوشانند(11) و در عرف مردم خمار مخصوص شده به آنچه زن سر خود را با آن مىپوشاند.
در حدیثى از پیامبر اکرم )ص( براى زنان در مقابل نامحرم چهار پوشش ویژه معرفى شده است.
»عن النبى)ص( ولغیر ذى محرم اربعة اثواب، درع و خمار و جلباب و ازار«(12)
زن در برابر نامحرمان باید چهار لباس داشته باشد، پیراهن، روسرى، شلوار، چادر.
کیفیت حجاب
از نظر اسلام چارچوب واجب پوشش و حجاب زنان از ابتداى بلوغ، پوشاندن تمام بدن و موها به استثناى صورت و مچ دستهابه پایین در مقابل نامحرم است، که طبق نظر مشهور فقها پوشاندن آن واجب نیست البته بعضى از فقهاى فعلى، به طور احتیاط وجوبى، پوشاندن صورت و دستها را نیز لازم مىدانند، ولى حتى افرادى که پوشاندن آن را واجب نمىدانند، در اصل مطلوبیت و استحباب آن بحثى ندارند.(13)
حجب و عفت نعمت واهب بود
ستر موها و تنت واجب بود
آنچه مستثناى از پوشش بگشت
قرص صورت باشد و کفین دست
طبق نظر مشهور پوشاندن صورت و مچ دستها به پایین لازم نیست ؛ به شرط اینکه:
الف( این دو عضو داراى زینت نباشد.
ب( کسى به آنها به قصد لذت و هوس نگاه نکند.
بنابراین اگر کسى به قصد لذت بردن به آن دو نگاه کند یا صورت و دستها داراى زینت و آرایش باشد، مىبایست صورت و دستها را هم بپوشانند.(14)
از امام خمینى)ره( سؤال شده چنانچه زن با خود زینت داشته باشد مانند حلقه ازدواج یا انگشترى در دست یا چهره او آراسته باشد، آیا واجب است وجه و کفین )صورت و دست( را بپوشاند؟
فرمودهاند: پوشاندن از نامحرم در فرض مذکور واجب است.
همچنین از حدود حجاب اسلامى براى بانوان سؤال شده است: آیا لباس بلند آزاد و شلوار و روسرى کفایت مىکند؟ و اصولاً چه کیفیتى در لباس و پوشش زن در برابر نامحرم باید رعایت شود؟ فرمودهاند: واجب است تمام بدن زن به جز قرص صورت و دستها تا مچ از نامحرم پوشیده شود و لباس مذکور اگر مقدار واجب را بپوشاند مانعى ندارد، ولى پوشیدن چادر بهتر است و از لباسهایى که توجه نامحرم را جلب کند باید اجتناب شود.(15)
حضرت فاطمهى زهرا)س( بهترین الگوى تربیتى زن مسلمان، در بیرون منزل و در مواجهه با نامحرم، از پوششهاى خاصى، مثل جِلباب )چادر( و برقع )روپوش صورت( استفاده مىکردند، علاوه بر این، یکى از حوادثى که بیانگر کیفیت حجاب حضرت فاطمهى زهرا)س( در بیرون منزل و در مواجهه با نامحرم است، آمدن ایشان به مسجد براى دفاع از قضیهى فدک است، در جریان غمانگیز غصب فدک، آمده است: وقتى ابوبکر و عمر تصمیم گرفتند که حضرت را از فدک محروم نمایند، ایشان با شکل خاصى از حجاب و پوشش براى دفاع از حق خویش از منزل به مسجد آمدند. راوى، شکل خاص حجاب حضرت را این گونه توصیف نموده است » لاثت خمارها على رأسها و اشتملت بجلبابها و اقبلت فى لمة من حفدتها و نساء قومها قطأ ذیولها«(16)
حضرت زهرا)س( هنگام خروج از منزل مقنعه را محکم بر سر بستند و جلباب و چادر را به گونهاى که تمام بدن آن حضرت را مىپوشاند و گوشههاى آن به زمین مىرسید، به تن کردند و به همراه گروهى از نزدیکان و زنان قوم خود به سوى مسجد حرکت کردند. قضیهى فوق گویاى آن است که پوشش بیرون از منزل حضرت خمار و جلباب بوده که قرآن به عنوان حجاب زنان در بیرون منزل و مواجهه با نامحرم، از آن یاد کرده است.(17)